Seis piezas fáciles

Richard Feynman (EEUU, 1918-1988), premio Nobel de Física en 1965, traballou no Instituto Tecnolóxico de California (Caltech), de 1952 a 1987, como profesor e investigador. Pero so durante dous cursos académicos foi docente de estudantes de primeiro e segundo de licenciatura: en 1961-62 e en 1962-63. As leccións que impartiu neses anos foron publicadas en forma de manual de física. Este libro reúne as seis máis sinxelas e aptas para todo tipo de lectores, formados ou non, que teñan curiosidade.

Feynman está considerado un dos mellores físicos do século XX e seguro que é un dos máis coñecidos popularmente. Axudou a desenvolver a física cuántica. Creou unhas sinxelas representacións do que sucede nas colisións entre partículas, chamadas Diagramas de Feynman, que permiten interpretar e facer prediccións de xeito moi intuitivo e sen aparato matemático.
Aquí podes ver un:

Colisión positrón-neutrino electrónico para xerar antimuón-neutrino muónico

Tamén formou parte do proxecto Manhatan, dos EEUU, que desenvolveu a bomba atómica durante a Segunda Guerra Mundial.

Neste libro, subtitulado A física explicada por un xenio,  introduce as ideas clave e máis básicas da física: a constitución da materia en átomos e estes en núcleos e electróns, a relación da física con outras ciencias, a lei da conservación da enerxía, a gravitación e os rudimentos da mecánica cuántica.

Di Feynman: «A física é a máis fundamental e básica das ciencias, e tivo un efecto profundo sobre todo o desenvolvemento científico. De feito, a física é o equivalente actual ao que se adoitaba chamar filosofía natural, da que xurdiron a maioría das nosas ciencias modernas». Amén.

Los desposeidos

Novela publicada en 1974. A autora é a escritora norteamericana Ursula K. Le Guin (1929-2018). A obra gañou os premios Nebula, Hugo e Locus. Considérase ciencia ficción social ou política e, nela, maniféstanse as ideas feministas e taoístas da autora.

Urras é un planeta superpoblado e con diversos países que frecuentemente guerrean entre sí. O sistema maioritario é o capitalista, con graves desigualdades sociais entre pobres e ricos. 170 anos antes dos feitos que se narran, un grupo de revolucionarios abandona o planeta para establecerense no seu satélite, Anarres, fundando unha sociedade igualitaria, sen normas nin leis nin diñeiro.  Cada membro da comunidade aporta á sociedade o seu talento e o seu traballo e toma dela o que necesita para sobrevivir: roupa, alimentos, aloxamento. Ninguén posúe nada. Mesmo as relacións familiares son abertas. Pero incluso nesta sociedade igualitaria e xusta, aparecen elementos corruptos, envexas e exceso de burocracia.

O protagonista é un físico brillante que ve como as súas teorías non son comprendidas nin aceptadas en Anarres. Tampouco dispón de medios adecuados para desenvolvelas. Por iso emigra a Urras para dar a coñecer a súa ciencia. Alí choca coa sociedade consumista e propietaria (o propietariado). O interés dos urrasti nas súas teorías é económico e militar.

La isla misteriosa

La isla misteriosa é unha novela de Jules Verne (Francia, 1828-1905) publicada en 1875. Narra a historia de cinco náufragos que chegan en globo aerostático á unha illa descoñecida no Océano Pacífico, despois de fuxir dunha prisión nos EEUU nos que se desenvolvía a Guerra de Secesión.

A parte central da novela está formada polos intentos dos náufragos para sobrevivir, partindo dunha situación inicial de total carencia de medios materiais. O personaxe principal é Ciro (ou Cyrus) Smith, enxeñeiro. Este Ciro posee uns coñecementos científicos e prácticos inesgotables. A base de talento, imaxinación, esforzo e coa axuda incondicional dos seus compañeiros vai dotando á pequena colonia de todos os recursos imaxinables. O xoven Harbert aporta unha afición e coñecemento enciclopédico da zooloxía e a botánica e dos aproveitamentos culinarios de todo tipo de animais e plantas. O mariñeiro Pencroff é un devoto seguidor das instruccións do enxeñeiro, forte, valente e o sabe todo en asuntos de barcos e navegación. Spillet, xornalista, é un home culto, tranquilo, con coñecementos de mediciña e xeografía. Nab é o negro.  Así o presenta Verne que, malia ser partidario do bando abolicionista na guerra de secesión norteamericán (abolicionista da escravitude, enténdese), non pode deixar de ser un home do seu tempo, machista, clasista, racista, a lo menos en maior grado do que é normal hoxe en día. A maior virtude de Nab é a súa fidelidade ao seu amo, Ciro.

Dirixidos por Ciro Smith, os colonos aplican a ciencia: física (mecánica, hidráulica, óptica, electromagnetismo, termodinámica, astronomía), química (análise de minerais, síntese de ácidos, sales, explosivos,...), e aplican  todas as tecnoloxías imaxinables: alfarería, minería, siderurxia, construcción de muiños de vento e de auga, batáns, ascensores hidráulicos, vehículos terrestres, canoas e barcos, armas, camiños, diques, telégrafos, desviación dos cursos naturais de auga, agricultura, gandeiría...

Hai moitas novelas de náufragos que saen adiante aprendendo a aproveitar os recursos naturais, pero ningunha como esta de Verne en que a Ciencia sexa tanto e tan ben aplicada. Os límites veñen dados pola imaxinación de Verne, as veces excesiva e polo estado do coñecemento científico a mediados do século XIX. SE ben é certo que Verne non tiña unha formación científica propiamente dita, si tiña unha gran curiosidade e capacidade para informarse.

Por outra banda, esta novela tamén aproveita para pechar as tramas que quedaran abertas en dúas novelas anteriores do mesmo autor: Los hijos del capitán Grant e Vinte mil leguas baixo dos mares / Veinte mil leguas de viaje submarino. Especialmente esta última. Nesta novela nárrase o final do capitán Nemo e o Nautilus, aínda que con certos desaxustes internos nas datas.

Dispoñible na biblioteca do IES de Teis e, en internet, aquí.

Los ovnis ¡vaya timo!

Dentro das múltiples ideas fraudulentas, enganos e supercherías que teñen éxito no mundo contemporáneo debido a lexión de charlatanes que nos acosan, o avistamento de ovnis parece que perde un pouco de actualidade. Gozou do seu momento de maior esplendor na década de 1940, rexurdindo entre 1970 e 2000. Hoxe en día está de capa caída, pero en calqueira momento un autodenominado investigador ou periodista do misterio volverá a poñelo de moda. De feito, no momento de escribir este comentario, sobreviven na radio e na TV  programas que inclúen este tema, aunque cada vez con menos audiencia. En todo caso, cómpre estar avisado e informado para non deixarse atrapar por estes cuentistas.

O autor deste libro (Ricardo Campo, Santa Cruz de Tenerife, 1965) afirma que o que fala de ovnis e di que ten visto alieníxenas, é un sinvergoña, un alucinado ou un enganabobos. Todos os sucesos dos que hai referencia teñen explicación racional. A maioría das veces, os testigos minten ou se equivocan.
Queda unha pequena porcentaxe de feitos que carecen de explicación definitiva. Pero como el di, se algo non ten explicación permanecerá inexplicado mentres novos datos non permitan explicalo. Pretender que algún feito do que non se ten boa explicación é debido a extraterrestres, é unha cuestión de fe. É dicir, a actitude contraria da que debe ter un espíritu curioso y crítico. Afirma Campo que non hai nin un so dato que permita concluir que os extraterrestres teñen visitado a terra. Pero, precisamente, o éxito deste engano débese aos intereses comerciais dos defensores do mesmo, que serán charlatanes, pero non de todo incompetentes.

Disponible na biblioteca do IES de Teis.

La isla del doctor Moreau

Novela de ciencia ficción escrita en 1896 por H. G. Wells (Herbert George Wells, Inglaterra, 1866-1946.
Dentro das novelas de temática máis ou menos relacionada coa ciencia de H.G. Wells, esta é a segunda cronolóxicamente, despois de A máquina do tempo de 1895 e anterior a O home invisible e A guerra dos mundos. Nesta, Wells, explora os límites éticos da ciencia.

Na época na que se escribe esta novela, está en discusión na sociedade británica e mundial, a vivisección, técnica consistente na disección dun animal vivo para observar o funcionamento dos seus órganos. Wells amosa a extrema crueldade á que pode chegar esta práctica. Ao mesmo tempo, Wells plantexa so límites da condición humana en relación coa condición animal.

O protagonista, Prendick, acaba por accidente nunha misteriosa isla donde o doutor Moreau, leva adiante experimentos biolóxicos extremos. O tal doutor xa tivera que fuxir de Inglaterra debido á polémica levantada polas suas prácticas. Nesta isla, con técnicas quirúrxicas e de transfusión de sangue, crea monstros semihumanos. Obviamente, a técnica desenvolvida non está descrita máis que de forma borrosa. Non hai ningunha posibilidade de facer algo así. Esta foi a causa de que a novela fose recibida no seu tempo como sensacionalista e alonxadada da verdade. Naturalmente, a verosimilitude da creación do monstro non é o tema; do mesmo xeito que non o era na novela de Mary W.Shelley, Frankenstein ou o moderno Prometeo, coa que garda certa relación.

Foi levada ao cine en diversas ocasións. A última en 1996, protagonizada polo gran Marlon Brando, e Val Kilmer, que foi un sonoro fracaso.
Aquí tes o trailer da versión de 1977, con Burt Lancaster e Michel York e dirixida por Don Taylor.

El problema de los tres cuerpos

Novela publicada primeiro por entregas nunha revista en 2006 e, posteriormente en 2008, como libro. O autor é o escritor chinés Liu Cixin, nacido en 1963.
A novela é a primeira dunha triloxía que ten como tema común o contacto con civilizacións alieníxenas. El problema de los tres cuerpos gañou o premio Hugo correspondente a 2015. Tamén foi galardonada co premio Ignotus á mellor novela estranxeira de 2017. Este premio está concedido pola Asociación Española de Fantasía, Ciencia Ficción e Terror.

A historia relatada na novela, comeza na época da Revolución Cultural chinesa, período dos anos 60 e 70 do século XX, caracterizado por unha gran represión e persecución de intelectuais e poboación xeral, acusados de ir contra os principios da revolución maoísta (do nome do presidente Mao Zedong).
Grupos de estudiantes patriotas (gardas vermellos) denunciaban a todo aquel que parecese pouco revolucionario. O afectado enfrontabase como mínimo á tortura e como máximo á execución.

A protagonista da novela, astrofísica, ve como o seu pai, renomeado científico é acusado de contrarrevolucionario e condeado á morte despois dun simulacro de xuizo. Ela mesma sofre persecución e, con certa sorte, acaba nun proxecto secreto para tentar contactar con civilizacións extraterrestres. O contacto establécese por fin cun planeta con tres soles e, de aí, o título. En efecto, de acordo coa dinámica gravitatoria, o comportamento de tres corpos é imposible de calcular e predecir, trátase dun sistema caótico. Na predicción dese comportamento fracasaron as mellores mentes do noso mundo e do alieníxena.

El mundo de los no-A

Novela publicada en 1945, do escritor nacido en Canadá, Alfred Elton Van Vogt (1912-2000). Está considerado como un dos primeiros e principais autores da chamada Idade do Ouro da Ciencia Ficción, período moi prolífico do xénero marcado pola existencia dun gran número de revistas de CF. Certos relatos de Van Vogt parece que serviron de inspiración aos guionistas de Star Trek e Alien.

O título -El mundo de los no-A-, fai referencia a unha civilización baseada nunha lóxica non aristotélica. Esta civilización existe na Terra e na súa colonia de Venus, nun futuro situado arredor do século XXVI. Así, os candidatos a ocupar postos dirixentes na Terra e en Venus son seleccionados por unha Máquina nunha especie de Xogos.

Certo candidato vese atrapado nunha intriga de loita de poder que se mistura có intento dunha civilización exterior de facerse co control de toda a galaxia contra a actual Liga Galáctica. O protagonista, pouco a pouco, va sendo conscente de ter certas facultades extraordinarias e va aprendendo a usalas. A trama complícase ata a resolución final moi sorprendente.

El quark y el jaguar

O autor desta obra de divulgación científica, Murray Gell-Mann, é un científico estadounidense, nacido en Nova Iorque en 1929.
Graduose en Física na prestixiosa Universidade de Yale en 1948. Formando parte do equipo de estudantes desta univeridade conseguiu o segundo posto na Putnan Competition, unha especie de Olimpiada Matemática para universitarios, por detrás do equipo da tamén moi prestixiosa Universidade de Harvard. Obtivo un Doctorado en Física en 1951 polo Instituto Tecnolóxico de Massachusetts (MIT), tamén considerada entre as mellores universidades do mundo. En 1955 comezou a traballar como profesor de Física, e desde 1967, como catedrático, no Instituto de Tecnoloxía de California (Caltech), tamén entre as mellores.

Ao longo dos anos 40 e 50, descubríronse unha grande cantidade de partículas subatómicas que dificultaban a comprensión dos fundamentos da constitución da materia. En 1964, Gell-Mann e George Zweig, independentemente propuxeron a existencia de certas partículas elementais que formarían parte dos protóns e neutróns en grupos de tres e, tamén, constituirían a maior parte das outras partículas, excluídas os leptons (electróns, neutrinos, muóns...). Gell-Mann propuxo o nome de quarks para estas partículas. Primeiramente inventouse esa palabra sen ter unha ortografía definida. Máis adiante atopou estes versos de James Joyce:

"Three quarks for Muster Mark!
Sure he has not got much of a bark
And sure any he has it's all beside the mark."

Traducidos libremente como:

"¡Tres quarks para Muster Mark!
Claro que non ten moito de ladrido
E seguro que cualquera que el teña está ao lado da marca."

Nestes versos, quark parece ser o sonido que fai unha gaivota.

En 1967 foi identificado o primeiro quark no Acelerador de partículas de Stanford (California) e Gell-Mann recibiu o Premio Nobel de Física en 1969.
Nesta obra, o autor reflexiona sobre as conexións entre as leis fundamentais da física e a diversidade do universo e do mundo natural, pasando, simbólicamente, da sinxeleza dunha particula elemental á complexidade dun ser vivo como un xaguar.
A obra ten catro partes: O simple e o complexo, O universo cuántico, Selección e adaptación e Diversidade e complexidade.

Libro de divulgación feito por un dos físicos máis brillantes e exitosos do século XX, precisa de certo nivel de atención e interese para disfrutar da súa lectura.

El apagón / Cese de alerta

Aínda que foi publicada en dúas entregas, El apagón e Cese de alerta, son en realidade unha soa novela que se debe ler seguida. En total son 1200 páxinas, por eso foi publicada en dous tomos.
A autora é Connie Willis, (Denver, EEUU, 1945), da que temos outras obras neste blogue. As dúas partes, consideradas como unha única novela gañaron os premios Nebula, Hugo e Locus. Foron publicadas en 2010.

Igual que en El día del juicio final e en Por no mencionar al perro, A trama desta novela desenvólvese en torno as viaxes no tempo que fan os historiadores da Universidade de Oxford, comandados polo señor Dunworthy. Nesta ocasión, tres historiadores viaxan desde o seu presente (ano 2060), a distintos momentos e lugares da II Guerra Mundial entre 1940 e 1945. En seguida xurden os problemas e os historiadores quedan abandonados á súa sorte, imposibilitados de regresaren á súa época. Cada vez que teñen unha ocasión para seren recatados, o destino parece confabularse para evitalo. Mentres, eses

historiadores asisten a momentos e feitos de gran relevancia no desenvolvemento da Guerra Mundial.

Á gran preocupación e desconcerto que sofren os historiadores polo feito de non poder volver a súa época, engádese o risco de que a súa presenza cambie o pasado, poñendo en perigo a victoria final dos aliados (británicos, estadounidenses, franceses,...) na guerra.

Inicialmente, a novela presenta historias que parecen estar desconectadas. So pouco a pouco esas historias acabarán converxendo e dando sentido global a toda a historia. Cada peza encaixa no seu sitio segundo nos aproximamos ao final. Mentres, tanto os protagonistas como o lector, chegan a desperarse ante tantos infortunios.

Verdadeiramente é unha novela que ten moi pouca ciencia, ficticia ou non, aparte das viaxes no tempo; é mais ben unha novela de aventuras e intriga que, como tal, funciona moi ben. Preguntámonos continuamente a influencia que o máis tivial dos nosos actos pode ter no devenir dos nosos contemporáneos. Unha acción, en principio boa, pode ter consecuencias desfavorables para os demais. Pola contra, unha acción, en principio, incorrecta ou reprochable, pode ter, mais adiante, efectos beneficiosos.

Por outro lado, no que se refire propiamente á II Guerra Mundial, ponse de manifiesto a cantidade de pequenas aportaciones e feitos de seu irrelevantes que tiveron incidencia na resolución final do conflicto; e como moitos deles foron particularmente afortunados. As veces parece que derrotar a Hitler foi cousa de pura sorte.

Disponibles na biblioteca do IES de Teis.

La acupuntura ¡vaya timo!

O autor deste libro é o mesmo que o de La homeopatía ¡vaya timo!, Victor-Javier Sanz, médico cardiólogo que foi vicepresidente de SAPC (Sociedade para o Avance do Pensamento Crítico), sociedade que edita esta colección (¡Vaya timo!) en colaboración coa editorial Laetoli. 

O autor trata de demostrar que a acupuntura é unha falsa ciencia ou pseudociencia pura e dura ao mesmo nivel que o tarot, a astroloxía ou a homeopatía. Explícanos como a acupuntura forma parte inseparable da chamada Medicina Tradicional Chinesa (MTC) coas súas vaguedades, metáforas, influencias máxicas, o yin e o yang, os meridianos, a enerxía positiva, órganos que fan funcións diferentes das comprobadas e mesmo inexistentes como o triple calentador... É absolutamente incompatible coa ciencia e, por tanto, coa medicina científica. 

A propósito deste libro, dí Mario Bunge:

"Felicitaciones por tener el valor de proponer la prohibición de la acupuntura. Lo acusarán de intolerancia, como si no se tuviese el deber de ser intolerante con la estafa, la agresión, y demás males.
...
Gracias por intentar abrir los ojos de algunos encandilados por la pseudociencia."

Unha das cousas que ao Dr. Sanz lle parecen máis graves é que haxa médicos que propaguen e practiquen estas barbaridades: A acupuntura pasou de ser un conto chinés a unha mentira occidental. E, resume: a acupuntura é falsa, ineficaz e perigosa.

Dispoñible na biblioteca do IES de Teis

Los propios dioses

Novela de Isaac Asimov, (Rusia, 1920-EEUU, 1992), publicada en 1972 e gañadora dos premios Nébula, de 1972 e Hugo e Locus, de 1973.
O título corresponde a unha cita que o autor alemán Firedrich Schiller (1759-1805) pon en boca da heroína francesa Jeanne d'Arc (Xoana de Arco) no seu drama A doncela de Orleans: "Contra a estupidez, os propios deuses loitan en van."
Foi a primeira novela de Asimov premiada con algún dos premios máis importantes da literatura de ciencia ficción. Posteriormente recibiría premios de carácter retroactivo pola súa serie das Fundacións.

Isaac Asimov especula nesta novela coa posibilidade de existencia dos universos paralelos. Propón que estes universo terían, posiblemente, diferentes valores das constantes básicas da naturaleza (xa sabes: h, e, G, K, etc.). En particular, habería un valor diferente da forza nuclear. Cómpre ter en conta que nos anos 60, 70 e 80 do século XX, a interacción nuclear forte estaba a ser comprendida, estudiada e establecida, polo tanto, o asunto era moi novedoso e válido para a imaxinación dos autores de CF.

Na primeira parte da novela, que se desenvolve na Terra, presenta como o universo paralelo (parauniverso) entra en contaco co noso. Unha vez aceptado e comprendido esto, ten lugar un espectacular achádego científico e tecnolóxico e, tamén, unha historia de rivalidades entre os científicos. A segunda parte desenvólvese no parauniverso. Asimov concibe, non so un planeta alleo, senón todo un universo con leis naturais, seres e formas de pensar e vivir radicalmente diferentes das nosas, pero con unha brillante coherencia interna. A terceira parte desenvólvese na Lúa e supón a resolución final do conflicto.

Nesta novela, Asimov reserva para algunhas personaxes femininas un papel máis relevante que en toda a sú producción anterior. Vamos mellorando.

Por outra banda, a novela goza do personal estilo de Asimov, ameno, con gran sentido do ritmo, introducindo con sabiduría adecuados golpes de efecto e mantendo, sempre, a atención do lector. Ademáis, co máximo respecto posible pola ciencia e tratando de facela verosímil dentro do que non deixa de ser unha especulación imaxinativa. De feito, na primeira parte recibimos unha pequena lección sobre a interacción nuclear e a estabilidade dos núcleos dos átomos.

Disponible en internet aquí.

Forastero en tierra extraña

Novela de Robert Heinlein (EEUU, 1907-1988), considerado un dos mestres da ciencia ficción, a mellor parte da súa producción coresponde aos anos 50 e 60 do século XX. Esta novela foi publicada en 1961 e gañou do premio Hugo de 1962.

Nun futuro indeterminado, envíase unha primeira expedición a Marte coa que se perde contacto. Anos despois, unha segunda expedición rescata a un mozo fillo de dous dos primeiros expedicionarios e que foi educado polos marcianos. Este mozo, Valentine Michael Smith é devolto á Terra. En trono a este xoven desenvólvese unha trama con aspectos políticos, económicos, sociais e relixiosos.
Por unha banda, Michael Smith é herdeiro dunha grande fortuna por parte dos seus pais. Por outra banda, ten gran importancia política como primeiro habitante humano de Marte. Michael é axudado por un personaxe curioso: Jubal Harshaw, un vello hedonista, cínico, astuto e dotado dunha gran intelixencia e capacidade de análise, que vive rodeado de secretarias e outros axudantes.
Michael ten estrañas habilidades físicas e mentales. É incapaz de mentir. Non deixa de darle voltas ás cousas ata que as comprende perfectamente (as asimila). Queda intrigado polo fenómeno das crenzas relixiosas e funda a súa propia igrexa.

Entre os elementos futuristas, destaca e automóbil voador, con ou sen condutor e a ¡cama de auga!

Considerouse no seu tempo como unha novela de culto por parte dos, así chamados, hippies, debido a vida comunal e de liberdade sexual presente na igrexa de Michael. Esto a convertiu nunha novela polémica. Ademais, o primeiro editor norteamericán, esixiu que fose recortada pois a atopou excesivamente longa. As primeiras edicións en inglés e, tamén, en castelán, tiñan unha terceira parte menos de extensión que a actual.

A Heinlein  pásalle o mesmo que xa temos comentado no caso de Asimov, pero levado ao extremo: pode anticipar avances científicos pero non é capaz de darlle á muller un papel que non sexa o máis rancio dentro do máis tradicional. Nesta novela, os comentarios machistas e tamén, homófobos son verdadeiramente increibles nunha persona intelixente. Pode que sexan opinións dos personaxes e non do autor. Ogallá fose así, pero non o parece.

Disponible en internet aquí.

El científico que derrotó a Hitler y otros ensayos sobre Historia de la Ciencia

Alejandro Navarro Yáñez, o autor, naceu en Madrid en 1961, é bioquímico e doutor en organización de empresas e divulgador da ciencia.

Este libro presenta distintos artigos. Cada un deles é unha historia curiosa da ciencia. Están agrupados en capítulos con certa unidade. Por exemplo, o dedicado á serendipia: descubrimentos nos que o azar ou a fortuna tivo algunha influencia, como o descubrimento do fósforo na orina, ou a identificación da primeira vitamina. Un capítulo presenta tres historia da influencia directa da ciencia ou dos científicos na evolución ou resolución dos conflictos bélicos: un sobre Arquímedes e a invasión romana de Siracusa, e dous situados na II Guerra Mundial, a historia de Alan Touring e a máquina Enigma e o desenvolvemento da bomba atómica polo que competían os equipos de Alemania, dirixido por Heisenberg e os EEUU, dirixido por Robert Oppenheimer.

Noutro capítulo relátanse graves erros da ciencia. Noutro máis, fraudes que conseguiron sosterse unha longa temporada. Tamén temos un moi interesante adicado aos pseudocientíficos que tentaron xustificar o racismo ou o creacionismo. Está o papel non recoñecido de moitas mulleres e as fronteiras da ciencia actual.

Está escrito nun estilo ameno e sinxelo. Non perde rigor pero está ao alcance de todos os públicos. Non é necesaria unha formación científica previa para disfrutar con estas historias.

La sombra de Ender

Novela do escritor estadounidense Orson Scott Card (Washington, 1951) que continúa a Saga de Ender inaugurando unha saga paralela, a Saga da sombra. Foi publicada en 1999

A historia coincide cos feitos narrados en El juego de Ender, pero esta vez desde o punto de vista de outro neno distinto: Bean, un rapaz aínda máis pequeno e máis intelixente que Ender. Bean foi considerado polo dirixentes da F.I. (Forza Internacional) como posible alternativa (plan B) no caso de que Ender fallara. Bean procedía dun ambiente degradado das rúas de Rotterdam, ten unha intelixencia excepcional, pero unhas dotes de liderazgo inferiores as de Ender e unha visión da vida máis excéptica.

Os avances científicos son os mesmos das novelas anteriores pero explicados, se cadra, con máis profundidade. O ansible, o creador de gravidade, o pequeno doutor...

Para a reflexión: se en Ender víamos como o prezo do liderazgo era a perda da infancia e a liberdade, en Bean esto é aínda máis acusado.

Alrededor de la luna

Novela de Jules Verne, escritor frances (1828-1905), considerado como un dos pais da ciencia ficción e afamado autor de literatura xuvenil e de aventuras. Publicada en 1870, é a continuación de Da terra á lúa.

Nesta novela, os protagonistas, os norteamericáns Barbicane e Nicholl e o francés Ardan viaxan á lúa nunha bala de canón oca. O autor descrebe todos os coñecementos que se tiñan nesa altura sobre a orografía e propiedades do satélite e elucubra sobre o que non se coñecía: a posibildade de ter unha atmosfera no fondo dos cráteres ou canóns, a propia naturaleza dos crateres, a posibilidade de existencia de auga e de vida actual ou pasada e a paisaxe da cara oculta.

Cómpre prestar atención á explicación dun dos paradigmas da ciencia do século XIX, desterrado pola ciencia do século XX: o éter que existiría en todo o universo e polo que se propagaría a luz.

Durante a viaxe, os astronautas vense obrigados a abrir unha das ventanas da nave, con escasos problemas de aire ou temperatura...
Disponible na biblioteca do IES de Teis e en internet aquí e aquí.