Amundsen - Scott: duelo en la Antártida

A finais do século XIX os únicos lugares terrestres aos que o ser humano non chegara eran os polos norte e sur. Respeto ao polo sur, era coñecida a existencia de terra (a Antártida) desde, alomenos, comezos do mesmo século XIX cando cazadores de baleas chegaban ás súas costas. Diversas expedicións viaxaron á Antártida co propósito de adentrarse no continente e, a ser posible, chegar ao polo. Antes das expedicións de Amundsen e Scott, a que chegou máis lonxe foi a dirixida polo irlandés Ernest Shackleton, que quedou a so uns 180 km do polo en xaneiro de 1909.

As expedicións polares fixeron unha gran aportación á ciencia en diversos campos, especialmente en meteoroloxía e climatoloxía, oceanografía (coñecemento de correntes mariñas), zooloxía e embrioloxía (descobrimento de novas especies, estudio de embrións de pingüino que aclararon certos aspectos da evolución), magnetismo terrestre (confirmación de que os polos magnéticos varían co tempo) e en xeoloxía (fósiles recollidos polo grupo de Scott axudaron a confirmar que en tempo remoto a Antártida estivo unida a Australia, apoiando a teoría da deriva continental e a tectónica de placas), e outras.

Robert Falcon Scott era un capitán da mariña de guerra británica que xa tiña experiencia como explorador: en decembro de 1902 chegou aos 88º17' cun grupo no que tamén estaba Shackleton.
Roald Amundsen, noruegués, participara entre 1897 e 1899 nunha expedición que foi a primeira en cruzar o círculo polar antártico. Tamén tratou de chegar ao polo Norte, descubrindo en 1903 o chamado paso do noroeste entre os océanos Atlántico e Pacífico.
Este libro de Javier Cacho Gómez, físico e divulgador científico español, relata a competición que se estableceu entre 1910 e 1912 entre ambos os dous exploradores por seren os primeiros en chegar aos 90º de latitude sur (o polo). Chegar ao polo naquela época supuxo unha loita contra as condicións naturais para a que non estaban moi preparados, por eso o feito de chegar é unha verdadeira fazaña. Se a eso engadimos a necesidade de chegar primeiro que o outro, convírtese nun labor titánico propio de seres humanos excepcionais.
Javier Cacho axúdanos a coñecer as distintas personalidades de Amundsen e Scott, sus virtudes e defectos, a entender as extraordinarias dificultades e sufrimentos que tiveron que enfrontar e a trascendencia que estas expedicións tiveron na sociedade da época e posterior. E todo cunha forma de relatar que convirte o libro no máis apaixoante relato de aventuras.

El peor viaje del mundo

Extraordinario relato de Apsley Cherry-Garrard sobre a expedición de Robert Falcon Scott ao polo sur.

Dita expedición tivo lugar entre os anos 1910 e 1912. Scott e catro expedicionarios máis chegaron ao polo so uns días despois de que o fixera por primeira vez na historia o noruegués Roald Amundsen. Na viaxe de volta á base situada na costa antártica, Scott e os seus compañeiros atoparon a morte pola fame o frío e o agotamento físico.

A finais do século XIX e principios do XX, desatouse o interés por chegar a ámbolos dous polos. Diversos grupos expedicionarios competiron por seren os primeiros. Os que estaban en mellores condicións de conquistar o polo Sur eran Amundsen e o inglés Scott.

Este libro describe as peripecias do grupo de Scott. Está escrito por un membro do grupo que non participou no asalto final ao polo, pero si nas tarefas de preparación e apoio. O relato e directo, sen adornos, transmite con moita forza todas as penalidades e o comportamento dos homes en situacións límite.

É un libro longo pero que se le con gañas de saber máis e máis. Aínda que o desenlace é coñecido, porque está na historia (a victoria de Amundsen e o falecemento dos cinco conquistadores de Scott no regreso), manténse a tensión por saber que foi o que ocurríu e cal foi o verdadeiro problema para que Scott fracasara no seu obxectivo principal, que non era chegar ao polo, senon regresar sans e salvos.

Quen queira saber que son os tan repetidos sentido práctico e cabalerosidade dos ingleses, aquí ten un valioso documento para empezar a entendelo.

As expedicións xeográficas dos séculos 18, 19 e 20, son tamén exploracións científicas. No caso das viaxes ao polo, os viaxeiros facían estudios en diversos campos: magnetismo terrestre, meteoroloxía, botánica e zooloxía (son moi importantes as contribucións do grupo de Scott ao coñecemento do comportamento de varias especies de pingüinos, focas, e aves) e, por suposto, a formación e evolución de diversos tipos de xeos (barreiras, bandeixas, icebergs, glaciares...). Ademáis, fósiles recollidos polos membros do grupo na súa viaxe de volta foron de gran importancia no estabelecemento do feito de que a Antártida e Australia estiveran en épocas remotas unidas e, por tanto, reforzou a teoría da deriva continental e a tectónica de placas.